zapalenie pęcherza

Zapalenie pęcherza: przyczyny, objawy i efektywne leczenie

Zapalenie pęcherza to stan, który może dotknąć każdego, niezależnie od wieku czy płci. Jest to problem, który wymaga naszej świadomości oraz właściwego podejścia.

Czy kiedykolwiek czułeś niespodziewany, palący ból podczas oddawania moczu? Może doświadczyłeś nagłego wzrostu częstotliwości wizyt w toalecie, nawet kiedy nie piłeś dużo płynów? Jeśli odpowiedź brzmi tak, istnieje szansa, że mogłeś mieć do czynienia z zapaleniem pęcherza. Jest to zaskakująco powszechny problem zdrowotny, który może wpływać na jakość życia i codziennego funkcjonowania. W tym artykule dowiesz się, co to jest zapalenie pęcherza, jakie są jego przyczyny, objawy, a także jak można go leczyć i zapobiegać. Zrozumienie tego stanu może pomóc Ci w odpowiednim zarządzaniu swoim zdrowiem.

Definicja zapalenia pęcherza

Zapalenie pęcherza, nazywane też inaczej cystitis, to stan, który charakteryzuje się zapaleniem błony śluzowej pęcherza moczowego. Zazwyczaj jest to wynik infekcji bakteryjnej, chociaż nie zawsze. Niekiedy zapalenie pęcherza może wynikać z podrażnienia pęcherza moczowego spowodowanego przez pewne leki, zabiegi medyczne lub długotrwałe stosowanie cewnika.

Jak więc rozpoznać zapalenie pęcherza? Na pewno powinno zwrócić Twoją uwagę kilka objawów. Pierwszym z nich jest częste oddawanie moczu, często w niewielkich ilościach. Poza tym zapalenie pęcherza może objawiać się bólem lub dyskomfortem w dolnej części brzucha, a także pieczeniem podczas oddawania moczu. Niektóre osoby mogą doświadczyć także innych objawów, takich jak mętny mocz, mocz o silnym zapachu, a czasem nawet krew w moczu.

Jeśli zauważysz u siebie te objawy, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Im szybciej zostanie postawiona diagnoza, tym szybciej rozpocznie się skuteczne leczenie.

Przyczyny zapalenia pęcherza moczowego

Zapalenie pęcherza zazwyczaj jest wynikiem infekcji, której głównym sprawcą są bakterie. Najczęściej za infekcję odpowiedzialna jest bakteria E.coli, która naturalnie występuje w jelitach. Bakterie te mogą dostać się do pęcherza moczowego przez cewkę moczową – cienki rurkowaty organ, który łączy pęcherz moczowy z zewnątrz ciała.

Pomimo że każdy może doświadczyć zapalenia pęcherza, niektóre osoby są na to bardziej narażone. Kobiety są znacznie bardziej narażone na zapalenie pęcherza niż mężczyźni. Dzieje się tak ze względu na krótszą cewkę moczową, co ułatwia bakteriom dostęp do pęcherza. Inne czynniki ryzyka to ciąża, menopauza, aktywność seksualna, a także niektóre choroby, takie jak cukrzyca czy choroby nerek.

Niekiedy zapalenie pęcherza może być spowodowane czynnikami inicjującymi, takimi jak nieodpowiednie nawyki higieniczne, stosowanie niektórych środków antykoncepcyjnych, jak pessary czy diafragmy, a także opóźnianie oddawania moczu.

Chociaż bakterie są główną przyczyną zapalenia pęcherza, nie są jedyną. Czasami zapalenie może być wynikiem urazu, przewlekłego zatrzymania moczu, ekspozycji na szkodliwe chemikalia lub promieniowanie.

Pamiętaj, że wiedza o przyczynach zapalenia pęcherza jest kluczowa dla zapobiegania tej dolegliwości. Dbaj o higienę, unikaj opóźnień w oddawaniu moczu i regularnie kontroluj swoje zdrowie.

Objawy zapalenia pęcherza dorosłych

Objawy zapalenia pęcherza mogą różnić się w zależności od osoby, jednak istnieją pewne typowe sygnały, na które powinniśmy zwracać uwagę. Najważniejsze z nich to:

  1. Częste oddawanie moczu, zwykle w małych ilościach.
  2. Ból lub uczucie pieczenia podczas oddawania moczu.
  3. Dyskomfort w dolnej części brzucha.
  4. Mocz o nieprzyjemnym zapachu – może to być wskazówka, że w naszym ciele jest infekcja.
  5. Zmiana koloru moczu – mocz może stać się mętny, a czasem nawet krwisty.
  6. Wzmożone poczucie pragnienia – pomimo że nie pijemy więcej niż zazwyczaj, mamy ciągle sucho w ustach i chcemy pić.

Warto zaznaczyć, że objawy te nie muszą wystąpić wszystkie naraz. Mogą wystąpić pojedynczo lub w różnych kombinacjach. Ważne jest, aby zwracać uwagę na swoje ciało i jeśli coś wydaje się nie na miejscu, skonsultować to z lekarzem.

Pamiętaj, że te objawy nie zawsze muszą oznaczać zapalenie pęcherza. Mogą one wystąpić w wielu innych stanach, dlatego ważne jest, aby uzyskać odpowiednią diagnozę od lekarza. Jeśli zauważysz u siebie któreś z powyższych objawów, nie zwlekaj i skonsultuj to ze specjalistą. Im szybciej zostanie postawiona diagnoza, tym szybciej rozpocznie się leczenie.

Zapalenie pęcherza u malucha

Zapalenie pęcherza u dzieci może być szczególnie trudne do zdiagnozowania, ponieważ najmłodsi pacjenci nie zawsze potrafią skomunikować swoje dolegliwości. Niemniej jednak, istnieją pewne sygnały, które mogą sugerować problem:

  1. Częste oddawanie moczu – jeśli dziecko nagle zaczyna częściej niż zwykle chodzić do toalety lub robi to w spodnie, może to być sygnał problemu.
  2. Ból lub płacz podczas oddawania moczu – jeśli zauważysz, że dziecko płacze lub skarży się na ból podczas korzystania z toalety, warto to sprawdzić.
  3. Niechęć do picia lub jedzenia – infekcja pęcherza może wpływać na apetyt dziecka.
  4. Zmieniony zapach moczu – moczu o nieprzyjemnym zapachu, co może sugerować infekcję.
  5. Zmiana nastroju – jeśli dziecko jest niespokojne, rozdrażnione lub mniej aktywne niż zwykle, może to również być oznaką problemu.
  Półpasiec: przewodnik od objawów do leczenia

Jeżeli zaobserwujesz u swojego dziecka jakiekolwiek z tych objawów, powinieneś jak najszybciej skonsultować się z pediatrą.

Specyfika leczenia zapalenia pęcherza u dzieci polega przede wszystkim na wykorzystaniu antybiotyków, które są bezpieczne dla najmłodszych. Zazwyczaj stosuje się leki takie jak Amoksiklav czy Cipronex. W niektórych przypadkach, aby złagodzić objawy, stosuje się również leki przeciwbólowe, takie jak Paracetamol czy Ibuprom.

Dodatkowo, bardzo ważne jest nawadnianie organizmu. Podaj dziecku dużo płynów – to pomoże przemyć bakterie z układu moczowego.

Pamiętaj, że leczenie zapalenia pęcherza powinno zawsze odbywać się pod nadzorem lekarza. Nie należy samodzielnie podawać dziecku żadnych leków bez konsultacji z pediatrą.

Konsekwencje i terapia zapalenia pęcherza

Zapalenie pęcherza moczowego, choć na pierwszy rzut oka może wydawać się dolegliwością łagodną, może mieć długotrwałe konsekwencje, jeśli nie zostanie odpowiednio i szybko potraktowane. Nieleczone lub niewłaściwie leczone zapalenie pęcherza może prowadzić do poważniejszych schorzeń, takich jak zapalenie nerek czy sepsa. Dlatego też tak ważne jest, aby na pierwsze objawy zapalenia pęcherza odpowiednio zareagować.

Terapia zapalenia pęcherza obejmuje głównie antybiotyki, które mają na celu wyeliminowanie bakterii powodujących infekcję. Wybór leku zależy od czynnika etiologicznego i jego wrażliwości na antybiotyki. Do najczęściej stosowanych leków zalicza się:

  1. Amoksiklav – antybiotyk o szerokim spektrum działania, skuteczny w przypadku wielu rodzajów bakterii.
  2. Cipronex – kolejny szeroko działający antybiotyk, często stosowany w infekcjach układu moczowego.
  3. Bactrim – lek zawierający dwie substancje czynne o działaniu przeciwbakteryjnym.
  4. Monural – antybiotyk o silnym działaniu przeciwbakteryjnym, stosowany w leczeniu ostrego, niepowikłanego zapalenia pęcherza moczowego.
  5. Furagin – lek o działaniu przeciwbakteryjnym, stosowany w infekcjach dróg moczowych.
  6. Fitolizyna – preparat roślinny, który pomaga zmniejszyć dyskomfort związany z infekcją i wspomaga działanie antybiotyków.

Ważną rolę w terapii odgrywa także preparat immunostymulujący Uro-Vaxom. Pomaga on organizmowi w walce z infekcją i wspomaga leczenie antybiotykami.

Pamiętaj, że wszelkie leczenie powinno odbywać się pod nadzorem lekarza, który dostosuje terapię do indywidualnych potrzeb pacjenta. Samodzielne leczenie antybiotykami bez konsultacji z lekarzem może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak oporność bakterii na leki.

Zapalenie pęcherza podczas ciąży

Ciąża to czas, kiedy organizm kobiety przechodzi przez wiele zmian. Hormonalne przemiany, rosnący brzuch, zmiana środowiska wewnętrznego – wszystko to może wpłynąć na zdrowie przyszłej mamy. Jednym z problemów, które często pojawiają się w czasie ciąży, jest zapalenie pęcherza.

Zapalenie pęcherza jest częstsze u kobiet w ciąży przede wszystkim z powodu zmian anatomicznych. Rosnąca macica naciska na pęcherz, co utrudnia jego całkowite opróżnianie. Pozostały w pęcherzu mocz stanowi doskonałe środowisko dla bakterii, co prowadzi do rozwoju infekcji. Dodatkowo, zmiany hormonalne mogą wpływać na funkcjonowanie układu moczowego, co również zwiększa ryzyko infekcji.

Podczas ciąży ważne jest stosowanie leków, które są bezpieczne zarówno dla matki, jak i dla dziecka. W przypadku zapalenia pęcherza moczowego lekarz może zalecić antybiotyki, które są zazwyczaj bezpieczne w ciąży, takie jak Amoksiklav czy Cipronex. Pamiętaj jednak, że decyzję o leczeniu powinien zawsze podejmować lekarz – on oceni stan Twojego zdrowia, przebieg ciąży i podjął najbezpieczniejsze dla Ciebie i Twojego dziecka decyzje.

Innymi opcjami mogą być leki o łagodniejszym działaniu, takie jak Fitolizyna czy Canephron, które pomagają złagodzić objawy infekcji. Warto jednak pamiętać, że nie zastępują one antybiotyków, a jedynie wspomagają ich działanie.

Podczas ciąży bardzo ważna jest również profilaktyka – regularne opróżnianie pęcherza, odpowiednie nawadnianie organizmu i higiena intymna mogą zapobiec pojawieniu się infekcji.

Profilaktyka przeziębionego pęcherza

Zapalenie pęcherza moczowego, zwane potocznie „przeziębieniem pęcherza”, to dolegliwość, która może dotknąć każdego z nas. Jest jednak kilka prostych zasad, które mogą pomóc Ci uniknąć tego problemu.

Nawodnienie to jedna z kluczowych kwestii w profilaktyce infekcji pęcherza. Regularne spożywanie wody pomaga przemywać drogi moczowe, usuwając potencjalne patogeny. To naturalne „płukanie” pęcherza zwiększa szanse na utrzymanie zdrowia tego organu.

Dobrze zbilansowana dieta również odgrywa istotną rolę. Witaminy i minerały, które dostarczamy organizmowi wraz z pożywieniem, mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie układu immunologicznego. Zwłaszcza witamina C, zawarta w owocach i warzywach, jest niezbędna do prawidłowego działania układu odpornościowego i może pomóc w walce z bakteriami powodującymi zapalenie pęcherza.

  Glejak mózgu: objawy, leczenie i rola THC, CBD

Kolejnym elementem profilaktyki jest odpowiednie ubranie. Zwłaszcza w chłodniejszych miesiącach roku warto zadbać o ciepłe ubranie, które zapobiegnie przewianiu dolnych partii ciała.

Pamiętaj również o regularnych wizytach u lekarza, szczególnie jeśli zauważysz jakiekolwiek objawy, które mogą wskazywać na zapalenie pęcherza, takie jak częste oddawanie moczu, pieczenie podczas mikcji, ból w dolnej części brzucha czy zmiany w wyglądzie moczu. Wczesne wykrycie i leczenie zapalenia pęcherza moczowego to klucz do szybkiego powrotu do zdrowia.

Ból pęcherza – jaki jest znak?

Czy ból w okolicy pęcherza zawsze jest objawem zapalenia? Otóż nie. Choć jest to jeden z najczęstszych symptomów, to jednak ból w tej okolicy może wskazywać na różne problemy zdrowotne.

Zapalenie pęcherza rzeczywiście często manifestuje się bólem w dolnej części brzucha, częstym parciem na mocz oraz pieczeniem podczas oddawania moczu. Zdarza się jednak, że ból pęcherza może mieć inny charakter lub występować bez innych typowych objawów. Dlatego tak ważne jest, aby nie ignorować takiego sygnału od naszego organizmu i zgłosić się do lekarza.

Inne potencjalne przyczyny bólu w okolicy pęcherza to między innymi kamienie w pęcherzu lub niedrożność dróg moczowych. Kamienie mogą powodować silny, nagły ból, często promieniujący do pachwiny. Niedrożność dróg moczowych zwykle objawia się bólem i problemami z oddawaniem moczu.

Czasami ból w okolicy pęcherza może być również objawem infekcji układu moczowego, takiej jak zapalenie cewki moczowej lub nerek. W takim przypadku ból jest zazwyczaj towarzyszy innym symptomom, takim jak gorączka, ból pleców czy zaburzenia oddawania moczu.

Kolejną przyczyną może być endometrioza, która dotyczy głównie kobiet w wieku rozrodczym. Ta choroba polega na występowaniu komórek podobnych do endometrium (błony śluzowej macicy) poza macicą, co może powodować cykliczne bóle w dolnej części brzucha.

Podsumowując, ból pęcherza może mieć wiele przyczyn i nie zawsze jest oznaką zapalenia. Dlatego ważne jest, aby w przypadku takich dolegliwości skonsultować się z lekarzem.

Nie ignoruj przewianego pęcherza

Chłodne powietrze, mokre ubrania, przesiadywanie na zimnych nawierzchniach – te codzienne sytuacje mogą prowadzić do czegoś, co potocznie nazywamy „przewianiem pęcherza”. Czy to na pewno jest poważne? Cóż, nie zawsze, ale zdecydowanie warto zwracać na to uwagę.

Przewianie pęcherza to stan, który może prowadzić do zapalenia pęcherza moczowego. Dzieje się tak, gdy nasz organizm zostanie narażony na zimno, a następnie w wyniku tego dojdzie do osłabienia układu immunologicznego. Kiedy to się zdarzy, drobnoustroje, które normalnie byłyby przez nasz układ odpornościowy zwalczone, mają szansę na rozwój i wywołanie stanu zapalnego.

Nie jest to jednak regułą – nie każde przewianie musi prowadzić do zapalenia. Wiele zależy od ogólnego stanu naszego zdrowia, odporności oraz szczegółów sytuacji, które doprowadziły do przewiania. Czasami wystarczy tylko krótkotrwałe wystawienie na zimno, a innym razem potrzeba kilkukrotnego, długotrwałego narażenia na niską temperaturę.

Mimo to, nie warto lekceważyć takiego stanu. Przewiany pęcherz może prowadzić do dyskomfortu, częstych wizyt w toalecie oraz bólu podczas oddawania moczu. Jeśli te objawy utrzymują się przez dłuższy czas, konieczna jest wizyta u lekarza, aby wykluczyć zapalenie.

Podsumowując, przewianie pęcherza nie jest stanem, który powinien być ignorowany. Choć nie zawsze prowadzi do poważnych problemów, jest to sygnał, że nasz organizm został wystawiony na zimno i że możemy być bardziej podatni na infekcje. A jak wiemy, lepiej zapobiegać, niż leczyć.

Farmakologiczne leczenie zapalenia pęcherza

Zapalenie pęcherza moczowego to stan, który wymaga skutecznego leczenia. Dobre wiadomości? Na rynku dostępne są różne leki, które mogą pomóc w walce z tą dolegliwością. Jednak pamiętaj, że ostateczny wybór leku powinien zawsze zostać dokonany przez lekarza, który oceni stan zdrowia pacjenta i zdecyduje o najodpowiedniejszym leczeniu.

Pierwszym lekiem, o którym warto wspomnieć, jest Ibuprom. To popularny lek przeciwbólowy i przeciwzapalny, który może pomóc złagodzić objawy zapalenia pęcherza, takie jak ból i dyskomfort.

Podobnie działa Paracetamol – kolejny szeroko dostępny lek przeciwbólowy, który może być używany do łagodzenia bólu związanego z zapaleniem pęcherza.

Drotaverine to miorelaksant, który pomaga zmniejszyć skurcze mięśni, które mogą wystąpić podczas zapalenia pęcherza.

Z kolei Vesicare to lek stosowany w leczeniu nadmiernego parcia na mocz, które może być objawem zapalenia pęcherza.

Canephron jest lekiem ziołowym, który pomaga poprawić funkcjonowanie układu moczowego. Zawiera w sobie naturalne składniki, które działają przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie.

  Kurzajki: przyczyny, objawy i skuteczne metody leczenia

Espumisan pomaga zredukować wzdęcia, które mogą wystąpić podczas zapalenia pęcherza, zwłaszcza jeśli jest ono spowodowane bakteriami fermentującymi.

Nifuroksazyd to antybiotyk, który zwalcza bakterie powodujące infekcje układu moczowego, natomiast Lactulose Syrup jest prebiotykiem, który może pomóc w utrzymaniu zdrowej flory bakteryjnej podczas leczenia antybiotykami.

Pamiętaj, że każdy lek powinien być stosowany zgodnie z zaleceniami lekarza. Samodzielne leczenie może być nieskuteczne i niebezpieczne. Zapalenie pęcherza to stan, który wymaga profesjonalnej opieki medycznej. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości co do leczenia, skonsultuj się ze specjalistą.

Elektroniczne wsparcie dla osób z zapaleniem pęcherza moczowego

  1. Termometr elektroniczny: Regularne monitorowanie temperatury ciała może być kluczowe dla osób z zapaleniem pęcherza moczowego, ponieważ gorączka może być jednym z objawów infekcji.
  2. Ciśnieniomierz: Zapalenie pęcherza moczowego może wpływać na ciśnienie krwi, dlatego regularne monitorowanie w domu może pomóc w śledzeniu stanu zdrowia.
  3. Elektroniczny dziennik zdrowia: Aplikacje i oprogramowanie do śledzenia objawów, leków i postępów w leczeniu mogą być niezwykle pomocne dla osób z zapaleniem pęcherza moczowego.
  4. Aplikacje do nawadniania: Istnieją aplikacje na smartfony, które pomagają śledzić spożycie wody i przypominają o regularnym nawadnianiu, co jest kluczowe dla osób z zapaleniem pęcherza moczowego.
  5. Telemedycyna: Korzystanie z laptopa do konsultacji online z lekarzem może być niezwykle pomocne dla osób cierpiących na zapalenie pęcherza moczowego. Pozwala to na regularne kontrole bez konieczności osobistego odwiedzania gabinetu lekarskiego.
  6. Elektryczna mata grzewcza: Elektryczna mata grzewcza może pomóc w łagodzeniu bólu i dyskomfortu związanego z zapaleniem pęcherza moczowego.
  7. Smartwatch lub opaska fitness: Te urządzenia mogą monitorować ogólny stan zdrowia, w tym poziom aktywności fizycznej, rytm serca i jakość snu. Regularna aktywność fizyczna i zdrowy styl życia są ważne dla osób zmagających się z zapaleniem pęcherza moczowego.
  8. Czytnik e-booków lub tablet: Te urządzenia mogą pomóc pacjentom pozostać zaktualizowanymi na temat najnowszych badań i informacji na temat zapalenia pęcherza moczowego. Mogą również służyć jako źródło rozrywki i relaksu, co jest ważne dla ogólnego dobrostanu.
  9. Smartfon: Smartfon jest niezbędny do korzystania z wielu aplikacji zdrowotnych, w tym tych, które pomagają monitorować nawodnienie i objawy zapalenia pęcherza moczowego. Może również umożliwić telekonferencje z lekarzami i dostęp do informacji medycznych online.
  10. Laptop: Laptop jest niezbędny do przeprowadzania badań, komunikacji z lekarzami i korzystania z usług telemedycyny. Może również służyć jako narzędzie do zarządzania terminarzem leczenia i monitorowania postępów.

Produkty przydatne na codzień

  1. Herbaty ziołowe: Specjalne herbaty ziołowe, takie jak herbata z liści brusznicy, mogą pomóc w łagodzeniu objawów zapalenia pęcherza moczowego.
  2. Poduszki do siedzenia: Ergonomiczne poduszki do siedzenia mogą pomóc w łagodzeniu dyskomfortu związanego z zapaleniem pęcherza moczowego.
  3. Książki i broszury edukacyjne: Materiały edukacyjne na temat zapalenia pęcherza moczowego mogą pomóc pacjentom zrozumieć swoją chorobę i dowiedzieć się, jak najlepiej z nią sobie radzić.
  4. Termofor: Ciepło może pomóc złagodzić ból związany z zapaleniem pęcherza moczowego. Termofor jest łatwym i skutecznym sposobem na dostarczenie ciepła do bolącego obszaru.
  5. Dziennik zdrowia: Dziennik zdrowia może pomóc pacjentom śledzić swoje objawy, leczenie i postępy, co może być pomocne podczas konsultacji z lekarzem.
  6. Zdrowa żywność i suplementy: Zdrowa dieta i odpowiednie suplementy, takie jak probiotyki, mogą pomóc wzmocnić system immunologiczny i poprawić ogólne samopoczucie.
  7. Poduszki i materace ortopedyczne: Komfortowy sen jest kluczowy dla ogólnego zdrowia i dobrej jakości życia. Poduszki i materace ortopedyczne mogą pomóc poprawić jakość snu.
  8. Materiały do medytacji i relaksacji: Materiały takie jak maty do jogi, książki o medytacji i aromaterapia mogą pomóc pacjentom radzić sobie ze stresem związanym z chorobą.
  9. Butelka na wodę: Regularne nawadnianie jest kluczowe dla osób z zapaleniem pęcherza moczowego. Przenośne butelki do wody mogą pomóc w utrzymaniu nawodnienia w ciągu dnia.

Podsumowanie

Zapalenie pęcherza moczowego to powszechna dolegliwość, która może dotknąć każdego, niezależnie od wieku czy płci. Zrozumienie, czym jest zapalenie pęcherza, jakie są jego przyczyny i objawy, jest kluczowe dla szybkiego rozpoznania i skutecznego leczenia.

Zapalenie pęcherza moczowego może być wywołane przez różne czynniki, ale najczęściej jest to wynik infekcji bakteryjnej. Symptomy takie jak ból podczas oddawania moczu, częste parcie na mocz lub uczucie pełnego pęcherza, nawet po skorzystaniu z toalety, mogą świadczyć o zapaleniu.

Zapalenie pęcherza moczowego może mieć poważne konsekwencje, jeżeli nie zostanie prawidłowo zdiagnozowane i leczone. Dlatego ważne jest, aby nie ignorować żadnych objawów i skonsultować się z lekarzem, jeśli mają miejsce.

Wiele skutecznych leków, takich jak Ibuprom, Paracetamol, Drotaverine, Vesicare, Canephron, Espumisan, Nifuroksazyd, Lactulose Syrup i inne, może pomóc w leczeniu zapalenia pęcherza, ale decyzja o ich zastosowaniu powinna zawsze należeć do lekarza.

Pamiętaj, że zapobieganie jest zawsze lepsze niż leczenie. Stosując profilaktykę, taką jak odpowiednia dieta, unikanie przewiania pęcherza czy dbanie o higienę, możemy zminimalizować ryzyko zapalenia pęcherza.

Mam nadzieję, że ten artykuł pomógł Ci zrozumieć, czym jest zapalenie pęcherza, jakie są jego objawy i jak je leczyć. Pamiętaj, że jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, powinieneś skontaktować się ze swoim lekarzem.